 | |
| झुळूक आणि झळा/घनश्याम पाटील/चपराक प्रकाशन, पुणे |
पाटील हे ‘चपराक’चे संपादक. उत्सुकतेपोटी ‘चपराक’ नावामागचा हेतू विचारला असता त्यांनी पुढीलप्रमाणे त्याचा उलगडा केला. च-चतुरस्र, प- परखड, रा-रास्त, क- कर्तव्यदक्ष! आणि या सार्‍या बाबींचा संगम घनश्याम पाटील यांच्या लेखात पहायला मिळतो.
लेखास अनुसरून अशी समर्थक शीर्षके दिली आहेत. प्रखर विचारांच्या झळा आणि हळूवार भावनांची झुळूक असा दोन्हींचा संगम या संग्रहात पहायला मिळतो. ‘झुळूक आणि झळा’ मध्ये विषयवैविध्य आहे. राजकारण, साहित्य, समाजात आजूबाजूला मन हेलावून टाकणार्‍या घटना, चांगले काम करणार्‍या व्यक्ती यांचा समावेश तर आहेच त्याचबरोबर वारंवार वेगवेगळी विसंगत विधाने करून प्रसिद्धीच्या झोतात राहणार्‍यांचा खरपूस समाचारही घेतला आहे. विविध लेखात आपले विचार सडेतोडपणे मांडले आहेत.
लिखाणात अनेक सुंदर सुंदर वाक्येसुद्धा पेरली आहेत व त्याजोगे सुंदर विचारही देण्याचा प्रयत्न केला आहे. उदा. ‘मराठीच्या समृद्धीसाठी आता विचारवंतांची नव्हे तर कृतीशील कर्मविरांची गरज आहे.’ अतिशय ज्वलंत विषयांवर पोटतिडकीने लिहिताना कुठेही संयम सोडलेला नाही. विचारांचे घणघणाती वार/प्रहार केले आहेत, पण संयमाने. ही अतिशय कौतुकाची बाब आहे.
काही लेखांमध्ये अगदी मिश्किलपणे सुरूवात करून लेखात विचारांच्या प्रखरतेबरोबर रंजकताही आणली आहे. ते वाचताच बोचरे हसू येतेच. ‘हरी नावाचा नरके ’मध्ये आजच्या स्वयंघोषित विचारवंतांचा बुरखा फाडताना लेखक म्हणतात, ‘मित्रांनो तुम्ही म्हणता की दारू सोडणं अवघड आहे, पण ते सत्य नाही. मी माझ्या पन्नास वर्षाच्या आयुष्यात तीस वेळा दारू सोडली आहे.’ तसेच विविध लेखांचे शीर्षक वाचतानाही शब्दसामर्थ्य दिसते. उदा.’हलका निस्तेज पाल’,‘नेमाडेंचा बेगडी नेम‘,‘महिला दिन नव्हे दीनचं‘,‘स्वरूप हरवलेले स्वरूपानंद‘.
अग्रलेखामध्ये केवळ घणघणाती प्रहार केले आहेत असे नव्हे तर मुलींना प्रेरणादायी सल्लेही देतात. लेखकाच्या शब्दात‘तेजपाल‘ प्रकरणाने पत्रकारितेतील मुलींनी घाबरून न जाता, वरिष्ठांच्या दबावाला बळी न पडता अशा प्रवृत्तीच्या विरुद्ध धाडसाने आवाज उठवावा.
मराठी भाषेची परिस्थिती सध्या ‘माझ्या घरी मी पाहुणी’ अशी झाली आहे. याचे वास्तव वर्णन‘माझ्या मातीचे गायन‘ मध्ये केले असून मराठीच्या अधोगतीला आपणच बहुतांशी जबाबदार आहोत हे सांगून मराठीप्रेमाच्या डोळ्यात झणझणीत अंजन घातले आहे. समाजव्यवस्थेवर भाष्य करताना लेखकाने सुंदर विचार मांडला आहे. ‘मराठीच्या मारेकर्‍यांना मारा’ या अग्रलेखातून शारिरीक आजारातून एकवेळ बरे होता येते मात्र सांस्कृतिक आजार जडला तर समाजव्यवस्था कोलमडते.
विविध लेखांमध्ये महाभारत आणि रामायणामधले दाखले देवून लेखन प्रभावी केले आहे. समाजात आजूबाजूला घडणार्‍या ताज्या घटनांचा आढावा घेत माळीणसारख्या घटना घडल्यावर गणेशोत्सवात खर्च करण्यापेक्षा त्या पीडीतांना मदत करावी हेही सुचवले आहे. तसेच कर्म हीच पूजा मानणार्‍या किंवा आपल्याला दिले ते काम देवाचेच आहे असे समजून कर्तृत्व करणार्‍या संस्थेला प्रकाशझोतात आणले आहे ते‘ देवाचे काम‘मधून!
मराठी साहित्य संमेलन आणि इंग्रजी शाळा याबाबत परखडपणे विचार ‘नेमाडेंचा बेगडी नेम‘ मध्ये मांडले आहेत. महाराष्ट्रातल्याच नव्हे तर इतर प्रांतातल्याही वास्तव, दाहक, विदारक वस्तुस्थितीचे चित्रण काही अग्रलेखांद्वारे केले आहे. ‘निवडणूक समाज प्रबोधनाची संधी‘ मध्ये हरियाणातील स्त्री-भृण हत्येचे वास्तव मांडले आहे. तेथे निवडणुकीत उमेदवार मत मागायला आला की मतदार म्हणतात, ‘‘आम्हाला विवाहासाठी मुलगी पाहून द्या, तरच आम्ही तुम्हाला आमचे बहुमुल्य मत देऊ.’’ त्यावर लेखक घनश्याम पाटील म्हणतात, ‘‘उद्या तुम्हाला कोणी जर तुमच्या घरातल्या देव्हार्‍यातील देव किंवा पूर्वजांचे फोटो विकत मागितले तर ते तुम्ही विकणार का? तो तुमच्या श्रद्धेचा अमूल्य ठेवा आहे. मग मत का विकता? तुमच्या एका मतामुळे परिवर्तन घडणारं आहे.’’
उत्कंठा वाढवणारे, विचार करायला प्रवृत्त करणारे, अंतर्मुख करणारे, मार्ग दाखवणारे, दिशादर्शक लेख... याची नक्कीच दखल घेतली जाते आणि एक लेख वाचून संपला की पुढे नवीन विषय त्याचीही उत्सुकता वाढते... वाचकांना हे अग्रलेख नक्कीच भावतील! घनश्याम पाटील यांच्या पुढील लेखन प्रवासास खूप खूप शुभेच्छा!
- झुळूक आणि झळा
लेखक : घनश्याम पाटील
प्रकाशक : चपराक प्रकाशन (020-24460909)
पाने : 148, मूल्य : 150
सुवर्णा अ. जाधव
9819626647
